Tanıma ve Tenfiz Davası
TANIMA VE TENFİZ DAVASI NEDİR?
Yurdışında verilmiş olan yabancı bir hukuk mahkemesi kararının Türkiye’de kendiliğinden sonuç doğurması mümkün değildir. Bu tür yabancı bir mahkeme kararının Türkiye’de sonuç doğurabilmesi ve gerektiğinde icrai nitelik kazanabilmesi için yetkili Türk Mahkemesi tarafından tanınması ve tenfizi gerekmektedir.
Kısaca tanımlamak gerekirse ;
Tanıma davası, yabancı mahkeme kararının Türk Mahkemeleri tarafından tanınarak Türkiye’de hukuki geçerlilik kazandırılması için açılması gereken bir davadır.
Tenfiz davası ise , icrai nitelikteki yabancı mahkeme kararının Türk Mahkemeleri tarafından uygulanabilmesi ve icra edilebilmesi için açılması gereken dava türüdür.
Örneğin, yurtdışında boşanmış olan bir Türk vatandaşı, bu boşanma kararının Türkiye’de hukuki geçerlilik kazanması için tanıma davası açmalıdır. Eğer söz konusu yabancı mahkeme kararında icrai nitelikte hükümler var ve bu hükümlerin Türkiye’de de uygulanması ve icra edilmesi isteniyorsa ( örneğin boşanma ile birlikte verilen velayet kararı, nafaka veya tazminat gibi) tenfiz davası açılmalıdır.Yurtdışında boşanan Türk vatandaşı ,Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmadığı sürece, Türkiye’deki resmi makamlar önünde halen evli olarak görülecektir.Bu sebeple de böyle bir durumda olan vatandaşın, Türkiye’de yeniden evlenmesi imkanı bulunmaktadır.
Tanıma ve tenfiz davalarının en sık görülen dava konusu boşanma ve boşanmaya bağlı diğer hususlardır. Ancak tanıma ve tenfiz davasının, boşanma dışındaki farklı hukuki konularda verilmiş olan yabancı mahkeme kararları için de uygulanabilme imkanı bulunmaktadır.
Tanıma ve Tenfiz Davaları , 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu’nun ( MÖHUK) ikinci bölümünde düzenlenmiştir.Buna göre tanıma ve tenfiz kararı aşağıdaki şekilde düzenlenmiş ve tanımlanmıştır.
TENFİZ KARARI
Madde 50 – Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye’de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır.
TANIMA
Madde 58 – Yabancı mahkeme ilâmının kesin delil veya kesin hüküm olarak kabul edilebilmesi yabancı ilâmın tenfiz şartlarını taşıdığının mahkemece tespitine bağlıdır.
TANIMA VE TENFİZ DAVASININ ŞARTLARI NELERDİR ?
Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu’nun 54. maddesinde ise Türk Mahkemelerince verilecek tenfiz kararlarının şartları düzenlenmiştir.Buna göre ;
TENFİZ ŞARTLARI
Madde 54 – (1) Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.
b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.
c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.
ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Kısaca özetlemek gerekir ise Tanıma ve Tenfiz Davalarının Şartları şunlardır;
- – Kesinleşmiş bir yabancı mahkeme kararı olmalıdır.
- – Karşılıklılık (Mütekabiliyet) Esası bulunmalıdır.
- – Hüküm, kamu düzenine açıkça aykırı bulunmamalıdır.
- – Hüküm, Türk Mahkemelerinin münhasır yetkisine giren bir konuda verilmemiş olmalıdır.
- – Kendisine karşı tenfiz istenen tarafın savunma hakkı kullandırılmış olmalıdır.
Yabancı mahkemece verilmiş bir boşanma kararının Türk Mahkemesi tarafından tanınması ve tenfizi ancak yukarıda sayılan şatların hepsinin bir arada bulunması halinde mümkündür. Şartlardan birinin bulunmaması halinde tanıma veya tenfiz kararı verilmesi mümkün değildir.
TANIMA VE TENFİZ DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.Boşanmaya ilişkin bir yabancı mahkeme kararının tanınmasında ve tenfizinde görevli mahkeme Aile Mahkemesi olacaktır. Çünkü Aile Mahkemeleri Hakkında Kanun’a göre aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararları, aile mahkemelerinde tanınır ve tenfiz edilir.
Tanıma ve tenfiz davalarında yetkili mahkeme ,kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesi, yoksa sakini olduğu yer mahkemesi, Türkiye’de yerleşim yeri veya sâkin olduğu bir yer bulunmuyorsa Ankara İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden biridir.
TANIMA VE TENFİZ DAVASI İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR
Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu’nun 53. Maddesinde tenfiz dilekçesine eklenecek belgeler sayılmıştır.Buna göre;
Tenfiz dilekçesine aşağıdaki belgeler eklenir:
- Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
- İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.
Kısaca belirtmemiz gerekirse tanıma ve tenfiz davası için aşağıda sayılı belgeler zorunludur.
- – Yabancı mahkeme kararının(boşanma kararı) aslı
- – Yabancı mahkemenin boşanma kararının kesinleşmiş olduğunu gösterir şerh veya belge ve apostille şerhi
- – Yabancı mahkemenin boşanma kararının Türkçe tercümesi (yeminli tercüman tarafından tercüme edilmesi gerekmektedir) ve bu tercümenin Noter veya Konsolosluktan onaylatılması gerekmektedir.
APOSTİL ŞERHİ NEDİR?
Apostil, 5 Ekim 1961 tarihinde taraf ülkelerce Den Haag’da imzalanan Lahey Konvansiyonuna göre, bir ülkede düzenlenen resmi bir belgenin diğer bir ülkede ibraz edilebilmesine olanak sağlayan bir onay sistemidir. Apostil kuralları yalnızca Lahey Konferansı’na üye veya taraf devletler arasında geçerlidir.
Lahey Konvansiyonu tarafı her ülke, apostilin hangi makamlarca düzenleneceğini kendi belirler.
Türkiye’de apostil düzenleyen makamlar şunlardır;
Valilikler, kaymakamlıklar, ayrıca adli belgeler için ağır ceza mahkemeleri başkanlıkları (Örneğin; Karşıyaka ilçesi dahilinde düzenlenen bir belge için Karşıyaka Kaymakamlığı veya adli belgeler için Karşıyaka Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı). Adli belgelerde, ağır ceza mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde Adliye Encümeni veya Adalet Komisyonu Başkanlıkları.
APOSTİL SÖZLEŞMESİNE TARAF ÜLKELER ;
ABD (Amerika Birleşik Devletleri), Tonga, Almanya Federal Cumhuriyeti, İsveç, Trinidad ve Tobago, Andora, İsviçre, Türkiye, Antigua, İtalya, Ukrayna, Arjantin, İzlanda, Venezuela, Arnavutluk, Japonya, Yeni Zelanda, Avustralya, Karadağ, Yunanistan, Avusturya, Kazakistan, Azerbaycan, Kolombiya, Bahamalar, Kuzey İrlanda, Barbados, Lesotho, Barbuda, Letonya, Belarus, Liberya, Belçika,İsrail, Lihtenştayn, Belize, Litvanya, Birleşik Krallık (İngiltere), Lüksemburg, Bosna-Hersek, Macaristan, Bostvana, Makedonya, Brunei Sultanlığı, Malavi, Bulgaristan, Malta, Cook Adaları, Marshall Adaları, Çek Cumhuriyeti, Mauritius, Çin Halk Cumhuriyeti, Meksika, Hong Kong ve Makou, Moldova, Danimarka, Monako, Dominik, Namibya, Ekvador, Niue, El Salvador, Norveç, Ermenistan, Panama, Estonya, Polonya, Fiji, Portekiz, Finlandiya, Romanya, Fransa, Rusya Federasyonu, Grenada, Saint Kitts ve Nevis, Grenadines, Saint Lucia, Güney Afrika, Saint Vincent, Güney Kore, Samoa, Gürcistan, San Marino, Hırvatistan, Seyşeller, Hindistan, Sırbistan, Hollanda, Slovakya, Honduras, Slovenya, İrlanda, Surinam, İspanya, Svaziland.
Trackbacks for this post